W dokumencie z roku 1508 nazwa wsi zapisana jest jako Goluchow i dlatego się ją wywodzi od staropolskiej nazwy osobowej Gołuch. Od niej biorą też swoje nazwisko Gołuchowscy, średniozamożna rodzina szlachecka posługująca się herbem Leliwa, która niegdyś była osiadła w powiecie wiślickim ziemi sandomierskiej. Majątek Gołuchowskich składał się z kilkunastu wsi i dziedziczyły go kolejne pokolenia tej rodziny przynajmniej przez trzysta lat. Członkowie familii udzielali się na forum publicznym sprawując drobniejsze urzędy ? starosty, podstarościego, sędziego grodzkiego chęcińskiego, podsędka, podczaszego, a  nawet kasztelana żarnowskiego. W  roku 1598 przebywali na dworze Zygmunta III Wazy bracia Jan i Piotr (właściciel Gołuchowa i  Marzęcina), pełniąc funkcję sekretarzy królewskich.

Rodzina dbała o wykształcenie potomków, a świadczą o tym nazwiska młodych Gołuchowskich w spisach studentów Uniwersytetu Krakowskiego już w XV w. Z tego właśnie stulecia pochodzą także pierwsze wiadomości o tutejszych Gołuchowskich: w 1446 r. Jan z Gołuchowa h. Leliwa dokonał działu majątku miedzy swoich synów: Jana, Mikołaja i Rafała. Ten ostatni dostał od ojca Gołuchów, Lipę, Żydów i Żydowską Wolę; inny z braci, Jan, odnotowany jest w dokumencie z 1456 r., który informuje o odebraniu przez niego 50 grzywien od Stanisława Dawidowskie-go, które ten pożyczył na wykupienie żony z niewoli tatarskiej. Do dzisiaj pamiątką po tej rodzinie jest kaplica przy kościele parafialnym w Kijach, ufundowana przez Gołuchowskich w XVII w. Potem wieś miała innych dziedziców i licznych dzierżawców. O tych z XVIII stulecia zachowała się ciekawa informacja, że wspomagali materialnie Akademię Krakowską, co odnotowały dokumenty archiwum uniwersyteckiego. W roku 1827 był Gołuchów wsią z folwarkiem, z 34 domami i 245 mieszkańcami. Nieco później dobra rozrosły się o dwa folwarki: Bógdał i Wólka. Część ludności zajmowała się działalnością przemysłową ? pracowała w gorzelni, obsługiwała piec wapienny, kopała wapień i margiel. Według spisu 1921 r. wieś zamieszkiwa-ło 425 mieszkańców, w tym pię-ciu Żydów, zaś domów stało 57. Potem populacja ludności stale się zmniejszała, osiągając w latach 70. XX w. stan 350 osób, a w 20004 r. już tylko 259. Działa tutaj koło gospodyń wiejskich.W  roku 1941 podczas okupacji niemieckiej, dzięki staraniom proboszcza kijskiego Romana Zelka i wysiłkom mieszkańców, wystawiono w Gołuchowie murowaną kaplicę. Zaraz potem uzyskał ksiądz w kurii kieleckiej zezwolenie na odprawianie w kaplicy mszy świętych oraz prawo spowiadania i  komunikowania. W skierowanym do Kielc piśmie zaznaczył, że rozległość parafii wpływa niekorzystnie na uczestnictwo w niedzielnych nabożeństwach w  świątyni parafialnej, jak również frekwencję obniża brak przyodziewku u ludzi zubożonych wojną. W styczniu 1969 r. Pińczowskie Zakłady Kamienia Budowlanego przejęły, od byłego Powiatowego Zarządu Dróg Lokalnych w Pińczowie, kamieniołom gołuchowski. W dwa lata później, tzn. w 1971 r., rozpoczęto wydobycie surowca, który nauki geologiczne nazywają wapieniem trzeciorzędowym sarmackim. Mało kto się orientuje, że eksploatacja tej skały w Gołuchowie i Żydówku (na polu Boża Męka) posiada bardzo starą tradycję. Zaświadczają o tym wnikliwe badania naukowe nad identyfikacją kamienia budowlanego użytego do wznoszenia najstarszych zabytków w Wiślicy. Wykazały one obecność tutejszego wapienia m.in. w fundamentach palatium, rotundy z konchami i rotundy z apsydą, a więc w obiektach powstałych w początkach państwa polskiego.

Galeria

Skip to content
Copy link