Gmina Kije w województwie świętokrzyskim umieściła się na północy powiatu pińczowskiego, gdzie jej zachodnie obrzeża obmywają wody Nidy, płynącej tą okolicą w kierunku Wisły, pośród zieleni ukwieconych łąk. Gminę tworzy dwadzieścia wiosek: Borczyn, Czechów, Gartatowice, Go-łuchów, Górki, Hajdaszek, Janów, Kliszów, Kokot, Lipnik, Rębów, Samostrzałów, Stawiany, Umianowice, Wierzbica, Włoszczowice, Wymysłów, Wola Żydowska, Żydówek i Kije.

Część z tych wsi to miejscowości młode, ale są też i takie, które mogą pochwalić się bardzo starą metryką, sięgająca wczesnego średniowiecza. Te ostatnie bowiem pamiętają odległe w czasie początki kasztelanii czechowskiej oraz administracyjną przynależność do ziemi sandomierskiej i księstwa wiślickiego, utworzonych w XII wieku po podziale Polski na dzielnice. W trochę późniejszym czasie, po ukształtowaniu się województw i powiatów, tereny te znalazły się w województwie sandomierskim oraz w powiatach wiślickim i chęciń-skim. I w tym porządku administracyjnym doczekały kresu istnienia Rzeczypospolitej u końca XVIII wieku. Po utracie niepodległości okolice dzisiejszej gminy należały krótko do Austrii, następnie przez niewiele lat do Księstwa Warszawskiego, by w końcu na ponad wiek znaleźć się w granicach Królestwa Kongresowego, podległego Rosji. Struktura administracyjna tego terytorium zmieniała się w XIX wieku parę razy: dawne, pamiętające czasy napoleońskie departamenty zastąpiono tradycyjnymi województwami, a te z kolei guberniami, kiedy wzmógł się napór rusyfikacji. Zniknęły również wtedy niektóre powiaty, m.in. wiślicki, ustępując miejsca obwodowi stopnickiemu złożonemu z dwóch powiatów: stopnickiego i szydłowskiego. Od lutego 1816 r. zaczęły też funkcjonować gminy wiejskie liczące nie mniej niż dziesięć dymów, tzn. chałup, a za wójta mające zwykle swego właściciela zatwierdzanego na ten urząd przez Komisję Rządową Spraw Wewnętrznych i Policji. Ważne zmiany w ustroju administracyjnym wprowadzono w życie od stycznia 1867 r. Utworzono wówczas powiat pińczowski z dwudziestoma gminami, wśród których znajdowała się gmina Kliszów i jej sołectwa: Borczyn, Borków, Chwałowice, Czechów, Gartatowice, Górki, Hajdaszek, Kije (tu mieścił się urząd gminny), Kliszów, Kokot, Lipnik, Rębów, Samostrzałów, Stawiany, Umianowice, Wierzbica i Wymysłów. Natomiast Gołuchów, Włoszczowice, Wola Żydowska i Żydówek były wtedy w powiecie stopnickim, podobnie jak i folwark Janów, który do rangi wsi miał dopiero awansować, stając się częścią gminy kliszowskiej w okresie międzywojennym. Powiększenie się gminy o Janów było jedyną zmianą jaka wówczas nastąpiła. Także okres okupacji 1939?1945 niczego nie zmienił. Wprawdzie powiat pińczowski został zniesiony, a tworzące go gminy przydzielono powiatom sąsiednim (gmina Kliszów znalazła się w powiecie miechowskim dystryktu krakowskiego), ale gdy wojna się 8 skończyła przywrócono stan poprzedni. Nową stolicą gminy stały się jednak Kije. Kolejne zmiany zaszły w  1954  r., gdy w miejsce gmin powołano gromady, odbierając im jednocześnie część sołectw. Do pomniejszonej w ten sposób gminy w Kijach należały: Borczyn, Czechów, Gołuchów, Górki, Hajdaszek, Janów, Kliszów, Kokot, Lipnik, Rębów, Umianowice, Włoszczowice i Wymysłów. Osobną gromadę tworzyły wtedy Stawiany z  Gartatowicami, Samostrzałowem, Wolą Żydowską i Żydówkiem; Borków i Chwałowice znalazły się w gromadzie Szarbków. Tego rodzaju rozdrobnienie terytorialne uznano po pewnym czasie za nieudane i w roku 1975 przywrócono ponownie gminy duże. Do Kij wróciła w cało-ści gmina Stawiany oraz wioska Oględówek z gminy Sędziejowice, natomiast Borków i Chwałowice podlegały pod Pińczów. Na dłuższy czas przestały też istnieć powiaty. Po latach kolejna reforma wprowadzi-ła obecnie obowiązujący podział administracyjny. Zaczął on funkcjonować od 1  stycznia 1999. Nowością dla terenów nadnidziańskich stała się nowa nazwa województwa kieleckiego ? przemianowanego na świętokrzyskie.

Galeria

Skip to content
Copy link