W wiekach średnich nazwa wsi brzmia-ła nieco inaczej ? Gotartowice, ponieważ wzięła się od staropolskiego Gotarta. Po upływie pewnego czasu nastąpiło w  tej nazwie przestawienie grup spółgłosek, co spowodowało nadanie jej obecnej formy. W wieku XIV były Gartatowice wsią rycerską, a potwierdza to spór graniczny w 1372 r. z miechowskimi bożogrobcami, mającymi w tej okolicy swoje majątki.

Na początku XV stulecia wieś pozostawała w rękach rycerza Warcisława z Gotartowic, pochodzącego z rodu Lisów. Król Jagiełło w 1409 r. mianował go dowódcą obrony nadwiślańskich Bobrownik przed Krzyżakami, ale Warcisław zawiódł monarchę ? nie będąc zmuszony żadnymi trudnościami i mogąc się skutecznie bronić, poddał gród wrogowi. Kara była surowa, rycerza wtrącono do lochu zamku chęcińskiego, gdzie przesiedział kawał czasu. Uwięzienie Warcisława niekorzystnie wpłynęło na sytuacje materialną jego rodziny, toteż synowie nie zawahali się wystawić wsi na sprzedaż. Nabył ją klasztor miechowski, który w 1420 r. dokupił jeszcze niwę zw. Gotartowską (pod Czechowem) płacąc za nią wdowie Jachnie po Bartku z Czechowa sumę 40 grzywien. Kanonik Długosz pisze o  tutejszych włościach klasztornych, że w ich skład wchodził folwark, siedem łanów uprawnych, młyn oraz karczma. Pod koniec następnego stulecia łany były cztery, kmieci 11, komorników czterech i tyluż rzemieślników. Źródła XIX. wieczne informują o dobrach Gartatowice, ze Stawianami i Chomentówkiem, i o pozarolniczych zajęciach ludności, którymi była eksploatacja obfitych pokładów gipsu i jego prze-47 twórstwo (mieliły gips dwa młyny wodne zbudowane nad stawem). Spis powszechny w 1921 r. wykazał we wsi 71 domów i 409 mieszkańców, w tym 16 przedstawicieli ludności żydowskiej. Funkcjonowała na miejscu ochotnicza straż ogniowa. Przed wybuchem wojny liczba mieszkańców Gartatowic przekroczyła 450, ale po wojnie zaczęła się zmniejszać. W styczniu 1992 r. erygowana została w Gartatowicach nowa parafia mająca za patrona św. Floriana. Należą do niej Chwa-łowice, Czechów, Janów, Stawiany-Podwale, Chruścice-Blok i Chruścice-Wieś (część). W roku 2004 wieś zamieszkiwało 198 osób, funkcjonuje tutaj szkoła podstawowa, świetlica wiejska, ochotnicza straż pożarna i koło gospodyń wiejskich. Na południe od wsi widać w krajobrazie kopiec nazywany Sadoską Górą, który ma kryć w sobie szczątki poległych w bitwie pod Kliszowem, albo też jest mogiłą z czasów potopu szwedzkiego. W roku 1881 badał to miejsce proboszcz Siarkowski, znajdując kości ludzkie i ?wazonik z gliny białej, ogniotrwałej, bez żadnych ozdób?. Wiek obiektu ostrożnie datuje się na młodszą epokę kamienia lub wczesną brązu. Kurhan z otoczeniem wpisany jest do rejestru zabytków województwa świętokrzyskiego.

Galeria

Skip to content